AI Opinie

AI Trends en voorspellingen voor 2026

Remy Gieling

December 27, 2025

min read

2026 wordt niet het jaar van optimaliseren maar van jezelf opnieuw uitvinden—gedreven door Europese AI-soevereiniteit en de convergentie van business en IT.

De AI-revolutie is in volle gang, maar 2026 markeert een beslissend kantelpunt. Na een jaar waarin organisaties massaal "de aansluiting" namen op generative AI, copilots en agents, breekt nu de fase aan waarin we ontdekken wat we écht kunnen bouwen. Bij ai.nl stonden we 287 keer op het podium en spraken we met honderden bestuurders en innovatieleiders door heel Nederland. De conclusie is helder: wie in 2026 alleen optimaliseert, mist de boot. De winnaars zijn organisaties die zichzelf durven te herontdekken—ondersteund door groeiende Europese AI-infrastructuur en een nieuwe samenwerking tussen business en IT. In dit artikel delen Job van den Berg en Remy Gieling vanuit ai.nl drie trends die het komende jaar zullen definiëren.

Trend 1: 2026 wordt het jaar van herontdekking

We vergelijken het vaak met internet. 2025 was het jaar waarin veel organisaties "de internetaansluiting" namen—generative AI, copilots, agents aangesloten. 2026 wordt het jaar waarin we ontdekken wat we nu écht kunnen doen met die aansluiting. Niet alleen je operatiemodel vernieuwen, processen slimmer inrichten, maar fundamenteel opnieuw kijken naar één vraag: waarom en hoe ben je straks nog relevant?

Hoe kom je daar achter? Ons advies: denk als een start-up. Ontwerp een volledig nieuwe start-up binnen jouw sector. Gebruik vibe-coding tools, Cursor en AI-agents. Bouw een mock-up van hoe dit bedrijf eruit zou zien—zonder beperkingen van je huidige organisatie, processen of verdienmodellen.

Pas dan wordt zichtbaar waar de échte kansen liggen, waar je jezelf kunt disrupten, en waar je juist het risico loopt om gedisrupt te worden.

Dit is geen theoretische exercitie. PwC bevestigt in hun 2026 AI-voorspellingen dat technologie slechts 20% van de waarde van een initiatief levert. De andere 80% komt uit het herontwerpen van werk. Forrester voorspelt dat enterprise applicaties in 2026 verder moeten gaan dan werknemers ondersteunen—ze moeten een digitale workforce van AI-agents accommoderen. Dat vraagt om fundamenteel herontwerp.

CIO Dive rapporteert dat de grootste verschuiving in 2026 niet technologisch is, maar organisatorisch. Er is—terecht—weinig geduld meer voor "verkennende" AI-investeringen. Elke euro moet meetbare resultaten opleveren die bedrijfswaarde versnellen. Maar veel agentische implementaties leverden vorig jaar weinig waarde. Als je onder de motorkap keek, gebruikten veel organisaties agents niet op manieren die er toe doen. Dat verandert nu er duidelijk wordt hoe goede agentic AI eruitziet: met benchmarks die waarde tracken die er voor de business toe doet.

Vier manieren waarop AI het verschil maakt

Generative AI en AI Agents gaan in 2026 op vier manieren het verschil maken:

Een frictieloze klantbeleving—persoonlijk, relevant en altijd beschikbaar
Extreme schaalbaarheid—niet 2×, maar 100× of 200×
Disruptie mogelijk maken… of helpen voorkomen
Eindelijk weer meer tijd voor klanten

Google Cloud's 2026 AI Agent Trends Report onderstreept dit. Bij Telus gebruiken meer dan 57.000 teamleden regelmatig AI en besparen ze 40 minuten per AI-interactie. Danfoss automatiseert met AI-agents 80% van transactionele beslissingen—de gemiddelde klantresponsetijd daalde van 42 uur naar bijna real-time. Suzano reduceerde de benodigde tijd voor data-queries met 95% bij 50.000 medewerkers.

De vraag is niet óf je organisatie verandert. De vraag is of jij die verandering stuurt of ondergaat.

Onze aanbeveling: Plan een strategische sessie waarin je die fictieve start-up ontwerpt. Betrek zowel business als IT. Gebruik de uitkomsten niet als dreiging, maar als kompas voor je innovatie-agenda 2026.

Trend 2: Europese data- en compute-soevereiniteit krijgt eindelijk momentum

Lang was Europese AI-soevereiniteit vooral een mooie ambitie in Brusselse rapporten. Dat verandert nu in hoog tempo. Twee ontwikkelingen maken dit concreet.

Ten eerste het AI Gigafactory-initiatief waar ondernemer Han de Groot zich hard voor maakt om naar Nederland te halen. De Nederlandse aanvraag, ingediend bij de Europese Commissie in juni 2025, positioneert Rotterdam als potentiële locatie voor een van Europa's vijf grootschalige AI-rekencentra. Het betreft een investering van mogelijk vijf miljard euro, met directe toegang tot windenergie van de Noordzee en ondersteuning van partijen als Eneco, ING, ABN AMRO, TU Eindhoven en voormalig ASML-CEO Peter Wennink.

Ten tweede het Wennink-rapport dat strategische autonomie centraal stelt. In opdracht van het ministerie van Economische Zaken schetst Wennink een route naar toekomstige welvaart die vraagt om 151 tot 187 miljard euro aan productiviteitsverhogende investeringen vóór 2035. AI en digitalisering vormen daarin een absolute prioriteit. Zijn conclusie: Nederland rijdt momenteel rond op vier lekke banden.

De cijfers ondersteunen dit

De urgentie wordt breed gedeeld. Uit recent Accenture-onderzoek blijkt dat 62% van Europese organisaties zoekt naar soevereine AI-oplossingen vanwege geopolitieke onzekerheid. Bij banken ligt dat percentage zelfs op 76%, bij nutsbedrijven op 70%. Tegelijkertijd erkent 65% dat ze niet competitief kunnen blijven zonder niet-Europese technologie—de kunst wordt een slimme balans vinden.

Gartner rapporteert dat 61% van CIO's en IT-beslissers in West-Europa van plan is hun afhankelijkheid van lokale cloud- en AI-leveranciers te vergroten. Bovendien voorspelt Gartner dat tegen 2027 35% van Europese landen regio-specifieke AI-platforms zal adopteren, een enorme stijging ten opzichte van slechts 5% vandaag.

De Europese Commissie investeert fors. Het AI Continent Action Plan mobiliseert naar verwachting meer dan 200 miljard euro in AI-infrastructuur. De investering in generatieve AI in Europa groeit in 2026 met 78,2%, terwijl public cloud-diensten met 24% stijgen—gedreven door die push voor digitale soevereiniteit.

De technische verschuiving: van groot naar gespecialiseerd

En hier wordt het pas echt interessant. Wij verwachten tegen 2027 een beslissende verschuiving van massieve foundation models naar kleine, gespecialiseerde (multi)modellen.

Dit is geen voorspelling uit de lucht gegrepen. Microsoft's Phi-3.5 bewijst met slechts 3,8 miljard parameters dat slimme architectuur ruwe omvang verslaat—het overtreft Meta's Llama 3.1 8B en Google's Gemini Flash. NVIDIA publiceert position papers over waarom kleine taalmodellen de toekomst van agentic AI zijn. De kern: het merendeel van agentische subtaken is repetitief, afgebakend en niet-conversationeel—perfect voor modellen die efficiënt, voorspelbaar en goedkoop zijn.

De impact? Agents worden dramatisch efficiënter. Waar je nu vaak een sloophamer gebruikt om een nootje te kraken in je agent-architecturen, kun je straks chirurgisch precisiewerk leveren. En cruciaal: deze modellen zijn inzetbaar op Europese cloud-infrastructuur. Het serveren van een 7 miljard parameter-model is 10-30x goedkoper in latency, energieverbruik en rekenkracht dan een model van 70-175 miljard parameters.

De praktische implicaties zijn enorm. Waar je nu wellicht afhankelijk bent van Amerikaanse hyperscalers voor je AI-rekenkracht, ontstaan er lokale alternatieven. Bedrijven als Mistral AI in Frankrijk—waarin ASML overigens 1,3 miljard euro investeerde—bouwen aan Europese foundation models. NVIDIA werkt met Europese partners aan meer dan 3.000 exaflops aan Blackwell compute-resources specifiek voor soevereine AI.

Voor bedrijven met gevoelige data—denk aan financiële dienstverlening, gezondheidszorg, of defensie—betekent dit dat AI-implementatie eindelijk mogelijk wordt zonder zorgen over Amerikaanse jurisdictie of Chinese technologie-afhankelijkheid.

Onze aanbeveling: Volg het Nederlandse AI Gigafactory-initiatief en de bredere Europese InvestAI-ontwikkelingen. Inventariseer welke van je AI-workloads geschikt zijn voor kleinere, gespecialiseerde modellen. En bereid je voor op een hybride architectuur waarin grote modellen fungeren als master-controllers terwijl gespecialiseerde kleine modellen het zware werk doen. Onderzoek bovendien welke Europese cloud-providers en AI-diensten passen bij je compliancevereisten.

Trend 3: Business en IT groeien naar elkaar toe

Uit ons aankomende onderzoek naar de impact van agentic AI op de werkvloer—gepubliceerd in 2026 in samenwerking met de Belastingdienst—komt een helder patroon naar voren bij voorlopers: business en IT convergeren.

Dit is geen hype. Gartner voorspelt dat citizen developers tegen 2026 80% van alle tech-producten bouwen. Forrester rapporteert dat 87% van enterprise developers nu een low-code platform gebruikt in enige capaciteit. En McKinsey vond dat organisaties die citizen developers ondersteunen 33% hoger scoren op innovatiematen dan organisaties die dat niet doen.

De praktijk? Medewerkers in de business worden gedeeltelijk hun eigen automatiseerders. Ze gebruiken vibe-coding tools zoals Cursor en Claude Code om mini-applicaties te bouwen die hun werk slimmer maken. Het gaat niet om "iedereen bouwt zijn eigen apps"—het gaat om een klein percentage medewerkers per afdeling dat met AI-ondersteuning tools bouwt voor hun teams en verrassend belangrijk wordt.

AT&T beschrijft dit als de volgende grote evolutie in software development: AI-fueled coding brengt de geest van agile coderen naar zijn volgende fase. Dit zal de software development cycle tastbaar herdefiniëren—kortere timelines, hogere productie-kwaliteit output, en teams die zich kunnen richten op hogere-niveau probleemoplossing.

Niet-technische teams kunnen nu ook meedoen aan het ontwikkelproces. Met natuurlijke taal-prompts kunnen ze software prototypes bouwen. AI-fueled coding kan dat vervolgens omzetten in een volledig product met echte productie-grade code, binnen uren in plaats van weken.

Wat IT dan wel doet

IT moet zich richten op de fundamentele vragen: het herontwerpen van organisaties voor de agentische onderneming, waar agents communiceren met onze data lakes en gestructureerde data.

PwC is hier helder over in hun 2026 AI-voorspellingen: technologie levert slechts 20% van de waarde van een initiatief. De andere 80% komt uit het herontwerpen van werk—zodat agents routinetaken kunnen uitvoeren en mensen zich kunnen concentreren op wat echt impact maakt.

Forrester voorspelt dat enterprise applicaties in 2026 verder gaan dan de traditionele rol van werknemers ondersteunen met digitale tools. Ze moeten een digitale workforce van AI-agents accommoderen. Tech-leiders worden gedwongen te beslissen hoe ver ze willen gaan in het digitaliseren van bedrijfsprocessen onafhankelijk van menselijke medewerkers.

Het resultaat: eindelijk weer tijd voor innovatie

De belofte die we al jaren horen wordt werkelijkheid: we kunnen eindelijk de bread and butter automatiseren—de lopende operaties—en tijd vrijmaken voor wat er echt toe doet: innovatie. Innovatie gaat omhoog op de agenda omdat er eindelijk weer tijd voor is.

De cijfers ondersteunen dit. Bedrijven die AI-first operating models toepassen presteren volgens Gartner 25% beter dan hun peers tegen 2028. Maar cultuur en vaardigheden blokkeren vooruitgang meer dan technologie. Daarom is de verschuiving naar citizen development zo cruciaal—het democratiseert de tools die nodig zijn om die transformatie te realiseren.

Onze aanbeveling: Start met AI Innovation Workshops waarin je leert hoe je eigen low-code tools bouwt. Investeer in upskilling—niet alleen technische vaardigheden, maar ook de vaardigheid om met AI-agents samen te werken. En begin nu met het herontwerpen van workflows: waar neemt de agent het werk over, waar de mens, waar werken ze samen?

Wat dit betekent voor jouw organisatie

De drie trends die we beschrijven—herontdekking boven optimalisatie, Europese soevereiniteit, en de convergentie van business en IT—zijn geen losstaande ontwikkelingen. Ze versterken elkaar.

Europese AI-infrastructuur maakt het mogelijk om agents te deployen op lokale, gespecialiseerde modellen. Die agents transformeren hoe business en IT samenwerken. En die samenwerking is cruciaal om de fundamentele herontdekking te realiseren die 2026 vraagt.

De organisaties die in 2026 vooroplopen, zijn niet degenen met de grootste IT-budgetten. Het zijn de organisaties die durven te vragen: als we vandaag opnieuw zouden beginnen, hoe zou onze organisatie er dan uitzien?

Dat is wat onze AI Innovation Workshops concreet maken. We laten zien hoe je eigen low-code tools bouwt. Hoe je vibe-coding tools zoals Cursor en Claude Code gebruikt om mini-applicaties te creëren die je werk slimmer maken. En hoe je die fictieve start-up ontwerpt die je eigen organisatie zou kunnen disrupten—of juist versterken.

Begin met die vraag. De rest volgt.

Wil je weten hoe jouw organisatie kan profiteren van deze trends? Neem contact op met het team van ai.nl voor een vrijblijvend gesprek over AI-strategie, innovatieworkshops of agentic AI-implementatie.

‍